Een ontmoeting van zienswijzen tussen Oost en West: samenspel van grenzen en ruimte.
We worstelen er op dit moment (bijna) allemaal mee: hoe krijg of behoud je in deze tijd een gevoel van zelfsturing, nu op afstand werken de norm is? Collega’s krijgen tijdens het videovergaderen een inkijkje in jouw persoonlijke ruimte en je staat constant ‘aan’, want het onderscheid tussen privétijd en werktijd begint steeds verder te vervagen.
Volgens Cornelis Bakker, een Nederlands-Amerikaanse psychiater, heeft een mens territoria nodig. De mate van aanspraak kunnen maken op territoria bepaalt de vorming en beleving van de eigen identiteit, veiligheid en vrijheid. Ik vraag me af welke invloed deze manier van werken hierop heeft.
Mijn hypothese: door de vlucht die thuiswerken (noodgedwongen) heeft genomen, is onze beleving van aanspraak kunnen maken op eigen territoria verloren gegaan, of in ieder geval sterk verminderd. Dit heeft een negatieve invloed op onze perceptie van zelfsturing en ons gevoel van veiligheid, identiteit en vrijheid. Het ervaren van ‘Zoom fatigue’ en ‘MS Teams terreur’, oftewel je volkomen uitgeput voelen na de zoveelste videovergadering, zijn actuele voorbeelden van symptomen van dat verlies.
Om erachter te komen welke grenzen we wél kunnen stellen bij het digitaal samenwerken om meer ruimte en autonomie te ervaren, combineer ik de vier territoria die Bakker onderscheidt met de vier Japanse woorden voor ruimte. Het resultaat is een ontmoeting van zienswijzen uit het Westen en het Oosten in de virtuele ruimte, met concrete suggesties voor zowel thuiswerken als digitaal samenwerken.
Lees hieronder deel één van het vierluik.
Privéruimte & de kunst van leegte
Privéruimte draait om territorium in de meest letterlijk zin. Een eigen, fysieke ruimte om je terug te trekken. Een manier hiertoe is het ‘moeilijker’ maken om deze ruimte binnen te komen, bijvoorbeeld door het afsluitbaar maken van een ruimte, of het plaatsen van obstakels zoals poortjes, een gracht of planten.
Deze privéruimte van Bakker koppel ik aan het Japanse woord ‘MA’, dat zoiets betekent als ‘lege ruimte’. Poëtisch uitgedrukt is het ‘de stilte tussen (muziek)noten die de muziek maakt’
Suggesties:
· Thuiswerken: wat heb je nodig om productief te zijn? Voor de een is dat een dagelijkse wandeling van ten minste veertig minuten of een korte meditatiesessie, voor de ander betekent dat maximaal vier keer videobellen per dag. Zorg in je dagelijkse werkritme dat je je mentaal kunt afsluiten om jezelf op te laden.
· Samenwerken: wist je dat je ook stilte kunt inzetten tijdens het videovergaderen? Bijvoorbeeld als start, als denkpauze, of in de rondvraag. Zie hieronder voor suggesties. Als facilitator maak ik ruimte voor groei door bewust stilte in te programmeren. Een moment waarop deelnemers aan de vergadering niet spreken, maar even in zichzelf keren. Ik doe dit onder andere door deelnemers te laten tekenen onder begeleiding van rustige muziek. Stilte als een leegte vol mogelijkheden, als een belofte die nog nagekomen zal worden.
Meer weten? Deel twee volgt gauw. Dat deel gaat over: Bezieling en jouw persoonlijke ruimte.
Bronvermelding: - Bakker, Cornelis B, and Marianne K Bakker-Rabdau. Verboden Toegang : Verkenning Rond Het Menselijk Territorium. 7e druk Antwerpen: Nederlandse boekhandel, 1984. - The Japanese Concept of Space and Time, Kiyoshi Matsumoto